Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasası ile ilgili hazırlık süreci devam ederken gözler Aralık ayına çevrildi. Prim borcu bulunan BAĞ-KUR’luların sigortalılık süreleri, geçmişte çıkan kanunlar ile durduruldu. EYT kapsamında yer alan BAĞ-KUR’lular, durdurulan süreleri nasıl geri kazanabileceklerini merak ediyor. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı
SİLİNEN BAĞ-KUR GÜNLERİNİN PRİMİNİ ÖDEYEREK EYT’Lİ OLUNUR MU?
Eklerde görüleceği üzere Ekim 1995 ve Aralık 2003 tarihlerinde ortağı olduğum şirketlerden dolayı BAĞ-KUR’lu olmam gerekirken 6645 Sayılı Kanun’un 23.04.2015 tarihinde yürürlüğe girmesi ile borçtan dolayı BAĞ-KUR primlerim dondurulmuş. Geriye dönük bu borçları ödeyerek prim günlerimi geri alabilir miyim? Bunun için nereye başvurmam gerekiyor? Primlerimi ödersem emekli olabilir miyim? (Semih K.)
01.10.1998 SGK girişim var. Prim günüm 3750. BAĞ-KUR’da ödeyemediğim için silinen 2700 günüm bulunuyor. EYT çıkarsa nasıl bir yol izlemeliyim? BAĞ-KUR’dan 1250 günü canlandırsam EYT ile emekli olabilir miyim? (Cem D.)
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili yasa teklifi çalışmaları devam ederken, prim borcu nedeniyle sigortalılık süreleri durdurulan BAĞ-KUR’lular, durdurulan sigortalılık sürelerini ihya etme (canlandırma) arayışına girdiler.
Prim borcu bulunan BAĞ-KUR’luların sigortalılık süreleri 2008, 2015, 2018 ve 2021 yıllarında çıkartılan kanunlar ile durduruldu. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, sigortalılığı durdurulan kişiler daha sonra Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) müracaat ettikleri takdirde, hesaplanacak borç tutarının tamamını üç ay içinde ödediklerinde bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendiriliyor. Bu haktan, ölen BAĞ-KUR’luların hak sahipleri de yararlanarak dul ve yetim aylığı bağlatabilirler.
Prim borcu nedeniyle durdurulan sigortalılık süreleri normalde, ihya talebinde bulunulan tarihteki asgari ücret üzerinden yapılıyor. İhya tutarı, “durdurulan gün X beyan edilen prime esas günlük kazanç X %34.5” formülü ile hesaplanıyor. 2022 yılı ikinci yarısı için en düşük günlük prime esas kazanç tutarı 215.70 TL olduğu için, 1 günlük prim tutarı da bunun yüzde 34.5’i olan 74.41 TL’dir.
Semih Beyin durdurulan sigortalılık süresi 1620 gün. Bu süreleri ihya etmek için bugün başvurursa (1620 gün X 74.41 TL) formülü ile 120 bin 544 TL ödemesi gerekir.
Cem Beyin sorusuna gelince, yurt dışı, askerlik veya doğumda kısmi borçlanma yapılabilirken, BAĞ-KUR’luların durdurulan sigortalılık sürelerinin tamamının priminin ödenmesi gerekir.
SGK’ya olan borçların yapılandırılması için çıkartılan kanunlarda, sigortalılık süreleri durdurulan BAĞ-KUR’lulara da ödeme kolaylığı sağlanıyor. Yapılandırma ile durdurulan sigortalılık süresi tarihindeki prim tutarı borcun anaparası olarak kabul ediliyor ve bunun üzerine enflasyon farkı hesaplanıyor. Enflasyon farkına rağmen hesaplanan tutar bugünkü asgari ücret üzerinden çıkartılan ödeme tutarının çok altında kalıyor.
Sık sık yapılandırma kanunu çıkartılıyor. Bu nedenle durdurulan sigortalılık sürelerini ihya için acele etmeyip yeni bir yapılandırma kanunu çıktığında ihya etmek daha avantajlı olur.
KISA DÖNEM ASKERLİK YAPAN DAHA UZUN SÜRE İÇİN BORÇLANABİLİR Mİ?
1999 Ağustos’ta askerliğe başladım ve kısa dönem er olarak Mart 2000’de terhis oldum. Sigorta girişim 25.7.2000. Bu durumda askerlik borçlanması ile sigortalı işe giriş tarihimi 8 Eylül 1999 öncesine çekebilir miyim? Kısa dönem askerlik sürem 8 ay olduğu için, daha fazla borçlanma imkânım olup olmadığını öğrenmek istiyorum. (Devrim B.)
20.09.1999 sigorta girişim var. O tarihten beri Kesintisiz çalışıyorum. 1998 yılında 6 ay askerlik yaptım. Sigorta başlangıcımı öne çekmek için askerliğimin tamamını mı borçlanmam gerekiyor, yoksa 1 ay borçlansam olur mu? (Erman B.)
Askerlik borçlanması, muvazzaf ve ihtiyat askerlikte er veya erbaş olarak silahaltında geçen süreler, 1 Ocak 1950 tarihinden sonra yedek subay okulunda, 26 Haziran 2019 tarihinden sonra ise yedek astsubay okulunda öğrenci olarak geçen süreler için yapılabilir. Silahaltında geçen süreniz 8 ay olduğu için, daha fazla askerlik borçlanması yapma hakkınız bulunmamaktadır.
Askerlik süresinin tamamını borçlanmak zorunda değilsiniz. İhtiyacınız kadar süreyi borçlanmanız yeterlidir.
EYT’LİLER KAÇ PRİM GÜNÜ İLE EMEKLİ OLACAK?
Sigorta başlangıcım 4/7/1993. Şu anda 4500 prim günüm bulunuyor. E-Devlet’te 5675 prim gününe tabi görünüyorum. EYT yasası çıkarsa 5000 güne mi, 5675 güne mi tamamlamam gerekiyor? (Hakan K.)
EYT yasası ile ilgili çalışmalar henüz tamamlanmadı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, gündemlerinde tek formül olduğunu söyledi. Beklentiler, bu formülün, 8 Eylül 1999 tarihinden önceki koşullar ile emeklilik hakkı verilmesi yönünde. 8 Eylül 1999 öncesi SSK’lılarda emeklilik koşulları kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 prim gününün; Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR’lularda ise kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 prim gününün tamamlanması idi.
Şayet, 8 Eylül 1999 öncesi koşullar ile emeklilik hakkı verilirse 5000 prim gününü tamamlamanız yeterli olacak.
EYT’DE SİGORTA BAŞLANGICI İÇİN HANGİ STATÜ KABUL EDİLİR?
01.03.2001 tarihinde sigorta girişim oldu. O günden bugüne primim düzenli yattı. 21.11.1999 ile 20.11.2000 tarihleri arasında yedek subaylık nedeniyle Emekli Sandığı’na kayıtlı idim. 21.07.1999 ile 20.11.1999 tarihleri arasında yedek subay okulunda geçen sürelerimi borçlanırsam EYT kapsamına girebilir miyim? (Metin K.)
Sigorta başlangıcı olarak ifade ettiğiniz 1 Mart 2001 tarihinin, SSK’lı çalışmaya başlangıç tarihi olduğunu düşünüyorum. Ancak, sizin mevcut sigorta başlangıcınız Emekli Sandığı’ndaki 21 Kasım 1999 tarihidir. Yedek subay okulundaki sürelerinizi borçlandığınızda sigorta başlangıcınız bu tarihten geriye götürüleceğinden, EYT kapsamına girersiniz.
EYT’LİLER ASKERLİK BORÇLANMASINI NE ZAMAN YAPMALI?
27/04/1974 doğumluyum. 25/06/1990 tarihinde 4A sigorta girişim var. 07/12/2000 tarihine kadar 501 gün ödemem bulunuyor. 07/12/2000 tarihiden itibaren BAĞ-KUR’lu olarak çalışmaktayım. 4B'den 7960 günüm var. Ben EYT'li miyim? EYT'li isem askerliğimi 540 gün borçlandığımda 9000 günü dolduruyorum. Emekli olabilir miyim? Askerlik borçlanmasını yasa çıkmadan mı yoksa yasa çıktıktan sonra mı ödemeliyim? (Mert D.)
EYT’li olmak için 8 Eylül 1999 tarihinde SSK, Emekli Sandığı veya BAĞ-KUR’lu olarak sigorta girişi bulunması yeterli. Bu nedenle EYT’lisiniz.
Askerlik borçlanmasını yasa çıkmadan önce veya sonra yapma konusunda öneride bulunmak doğru değil. EYT yasa teklifinin nasıl olacağını henüz bilmiyoruz. İsterseniz teklifin aralık ayında TBMM’ye sunulmasını bekleyebilirsiniz.
Askerlik borçlanmaları cari asgari ücret üzerinden yapılıyor. Yeni yılda asgari ücrette yapılacak artış borçlanma maliyetini de artıracak. Teklif aralık ayının başında TBMM’ye sunulursa, yeni yıldaki maliyet artışından önce borçlanma yapmak için yeterli zaman olacaktır. Ancak, teklifin TBMM’ye sunulma tarihinde gecikme ihtimalini de göz ardı etmemek gerekiyor. Duruma göre kendi menfaatinize uygun şekilde kararı siz vermelisiniz.
KAYNAK:HABERTÜRK