Son dönemde kira geliri elde edip beyan etmeyen kişilere yönelik yazılar gönderilerek izaha çağrı uygulaması başlatılmıştı. Şimdi ise benzer bir süreç konut satışları için uygulanıyor. Özellikle tapuda konut satış bedelini düşük göstererek daha az tapu harcı ödeyenlerin tespiti için detaylı bir sistem devreye alındı.
Mekânsal Veri Analizi (MEVA) Sistemi üzerinden çalışan yeni uygulama sayesinde, taşınmazların vergisel yükümlülükleri bilgi teknolojileri yardımıyla takip ediliyor. Gayrimenkul satışlarında belediyedeki rayiç değer, internet ilanlarındaki emsal fiyatlar, değerleme raporları gibi çok sayıda veri bir araya getirilerek, satış bedelinin piyasa değerinden düşük olup olmadığı kontrol ediliyor.
Beyan düşükse uyarı mektubu gönderiliyor
Sistem tarafından yapılan analizlerde, beyan edilen satış tutarı düşük bulunursa, ilgili mükellefe satış adresi ve beyan edilen bedelin detaylarını içeren bir yazı gönderiliyor. Bu yazıda, piyasa koşullarına göre düşük bedel bildirildiği belirtiliyor ve izaha davet süreci başlatılıyor.
Bu süreçte doğrudan bir cezai işlem uygulanmıyor. Ancak 15 gün içerisinde farkın beyan edilip ödenmesi isteniyor. Mükellefler, pişmanlık hükümlerinden faydalanarak düşük beyanı düzeltebiliyor. Böylece cezai işlem uygulanmadan durum telafi edilmiş oluyor.
Gayrimenkul satışında düşük beyan neden yaygın?
Türkiye’de gayrimenkul satışlarında çoğu zaman emlak vergi değeri alt sınır olarak kabul ediliyor. Bu değerlerin birçok bölgede piyasa şartlarının oldukça altında kalması, satışların düşük bedelle gösterilmesine yol açıyor. Bu alışkanlık, gayrimenkulün ilk satışında müteahhitlerin düşük değer beyanı ile başlıyor ve ikinci el satışlarda da devam ediyor.
Değer barışı gündemde mi?
Uzmanlara göre, sistemin sağlıklı işleyebilmesi için bir değer barışı düzenlemesi gerekli. Bu düzenleme sayesinde, geçmişte düşük bedelle satılmış taşınmazların vergisel sorunları çözülebilir. Aynı zamanda, değer artış kazançları için geçici muafiyetler sağlanarak mükelleflerin doğru beyanda bulunmaları teşvik edilebilir.
Tapu harçları yeniden düzenlenmeli mi?
Gelir İdaresi Başkanlığı, vergisel denetimlerle birlikte tapu harçlarını da yeniden düzenlemeyi planlıyor. Doğru beyanların önünü açmak için tapu harçlarının daha makul seviyelere çekilmesi gerektiği ifade ediliyor. Şu anda tapu devir işlemlerinde satış bedeli üzerinden satıcı ve alıcıdan ayrı ayrı yüzde 2 oranında tapu harcı alınıyor.
Vatandaşların konut satışlarında gerçek satış bedelini beyan etmeleri ve buna uygun beyanname vermeleri gerekiyor. İlk olarak İstanbul, Ankara, Bursa ve İzmir gibi büyük şehirlerde başlayan denetimler, artık diğer illerde de yaygınlaşmaya başladı.
Denetimler nasıl yapılıyor?
Yapılan denetimler bireysel olarak değil, yapay zeka destekli sistemler aracılığıyla otomatik şekilde gerçekleştiriliyor. Bu sayede mükelleflere yazılar sistem üzerinden otomatik olarak gönderiliyor.
Eksik tapu harcı nasıl ödenir?
Eksik beyan tespit edilen kişilerin, 15 gün içinde dijital vergi dairesine başvurarak aradaki farkı ödemeleri gerekiyor. Tapu harçları da buna göre yeniden hesaplanıyor ve ilgili farklar tahsil ediliyor.
Tapu harcı nasıl hesaplanıyor?
Tapu harcı, devir bedeli üzerinden hesaplanıyor. Beyan edilen değer, emlak vergi değerinden düşük olamaz. Eğer daha düşük beyan edilirse ve sistem tarafından tespit edilirse, eksik kalan miktar ayrıca tahsil ediliyor.
