Tutukluluğu sırasında ciddi kilo kaybı yaşayan ve anoreksiya nervoza teşhisiyle tedavi altına alınan Nihal Candan’ın hastaneden yansıyan görüntüleri sonrası, sosyal medyada “Neden hâlâ yemek yemiyor?” sorusu gündem oldu. 25 kiloya kadar düştüğü belirtilen Candan’ın kalbinin iki kez durduğu, yeniden yaşama döndürüldüğü ortaya çıkarken, uzmanlar anoreksiya hastalarının tedavi sürecinde ani beslenmeye başlamalarının ölümcül sonuçlar doğurabileceği uyarısında bulunuyor. Peki, anoreksiya hastaları neden hemen yemek yiyemez? Refeeding sendromu nedir?
Anoreksiya nervoza nedir?
Anoreksiya nervoza, kişinin vücut ağırlığını aşırı düşük tutma isteğiyle yeme davranışını kısıtladığı ciddi bir psikolojik bozukluktur. Genellikle ergenlik döneminde başlar ve en çok genç kızlarda görülür. Hasta kişi, normal kiloda olmasına rağmen kendini kilolu hisseder ve kilo almaktan aşırı korkar. Bu yüzden de ciddi kalori kısıtlamasına gider, aç kalır ya da yoğun egzersiz yapar.
Anoreksiya hastaları neden hemen yemek yiyemez?
Uzun süredir düşük kaloriyle beslenen anoreksiya hastalarında “refeeding sendromu” adı verilen ciddi ve ölümcül bir risk vardır. Bu sendrom, yeniden beslenmeye başlandığında vücuttaki elektrolit dengesinin hızla bozulması sonucu ortaya çıkar. Özellikle potasyum, fosfat ve magnezyum gibi hayati mineraller hücre içine çekilince kandaki seviyeler aniden düşer ve bu durum kalp ritim bozuklukları, solunum yetmezliği, kas krampları, bilinç kaybı hatta ani ölümle sonuçlanabilir.
Refeeding sendromu nedir?
Bu sendrom, vücudun uzun süre aç kaldıktan sonra tekrar enerji almaya başladığında yaşadığı metabolik değişimlerle ilişkilidir. Açlık süresince vücut enerji ihtiyacını yağlardan ve proteinlerden karşılar. Ancak yeniden karbonhidrat alınmaya başlandığında insülin seviyesi hızla artar, bu da hücrelerin elektrolitleri hızla tüketmesine neden olur. Sonuç olarak kalp ve diğer hayati organlar çalışamaz hale gelebilir.
Anoreksiya neden olur?
Hastalığın nedeni tek bir faktöre bağlı değildir. Biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Mükemmeliyetçi kişilik yapısı, düşük benlik saygısı, aile içi iletişim problemleri, çocukluk travmaları, toplumsal baskılar ve zayıf vücut algısının idealize edilmesi bu hastalığın oluşumunda etkili olabilir.
Anoreksiya Belirtileri neler?
- Yemek yemeyi reddetme
- Kilo alma korkusu
- Sürekli egzersiz yapma
- Tartıya sık sık çıkma
- Yetersiz beslenme
- Kusma ya da müshil kullanımı
- Beden algısında bozulma
- Adet düzensizlikleri ve saç dökülmesi
Anoreksiya tedavisi var mı?
Anoreksiya tanısı, kişinin vücut ağırlığı, psikolojik durumu ve kan testleriyle konur. Tedavi, genellikle multidisipliner bir ekip tarafından yürütülür: Psikiyatrist, psikolog, diyetisyen, endokrinolog ve fizyoterapist birlikte çalışır. Kişi hastalığını kabul etmeli, fiziksel ve psikolojik destek süreci yakından takip edilmelidir.
Tedavinin en kritik aşaması, yeniden beslenmeye başlamaktır. Bu aşama çok yavaş ve kontrollü ilerletilir. Elektrolit dengesini korumak için besin takviyesi ve gerekli minerallerle destek sağlanır. Refeeding sendromu riski nedeniyle hastalar sık sık kontrol edilir.
Anoreksiya ölümcül müdür?
Ne yazık ki anoreksiya nervoza, psikiyatrik hastalıklar içinde en yüksek ölüm oranına sahip bozukluklardan biridir. Ölüm oranı bazı çalışmalarda %5 ila %15 arasında değişmektedir. Ölümler genellikle ağır beslenme bozuklukları ya da intihar nedeniyle meydana gelir.
Anoreksiya tamamen iyileşir mi?
Erken teşhis ve uygun tedaviyle anoreksiya hastaları iyileşebilir. Ancak hastalığın nüks riski yüksektir. Bu yüzden hastaların uzun süre psikolojik destek alması gerekir. Ailelerin, çevrenin ve sağlık çalışanlarının desteği bu sürecin en önemli yapı taşlarını oluşturur.
Kaynak: Euro News, Medical Park, Türkiye Psikiyatri Derneği
