2025 yazı Türkiye için sıradan bir yaz mevsimi olmaktan çok uzak. Rekor düzeyde sıcaklıklar, kuraklık, tarımsal verim kayıpları ve su kıtlığı gibi sorunlar artık sadece haber bültenlerinin konusu değil, doğrudan günlük yaşamın bir parçası haline geldi. Peki Türkiye’yi bu noktaya ne getirdi? Ozon tabakası mı deliniyor, yoksa küresel ısınma etkisini mi artırıyor?
Türkiye 2025 Yazında Ne Yaşadı?
Ortalama sıcaklık: 23,0 °C (Uzun yıllar ortalamasının 1,2 °C üzerinde)
Yağış miktarı: %63 azalma (12,5 mm ile normallerin çok altında)
En yüksek sıcaklıklar: İzmir 41,8 °C, Adana 44,1 °C, Şanlıurfa 45,0 °C
En Çok Etkilenen Bölgeler neler?
Ege ve Akdeniz kıyıları: Aşırı sıcak ve nemin birleşmesiyle “ısı stresi” zirve yaptı.
İç Anadolu: Göl ve barajlardaki seviye ciddi oranda azaldı.
Güneydoğu Anadolu: Tarımsal üretim %30’a varan oranda düştü.
Küresel Isınma mı, Ozon Tabakası mı?
Kamuoyunda hâlâ karıştırılan iki kavram var: ozon tabakasının incelmesi ve küresel ısınma. Oysa bu iki olay birbirinden farklı etkiler yaratıyor:
| Özellik | Ozon Tabakası İnc. | Küresel Isınma |
|---|---|---|
| Ana Etken | CFC gazları | Sera gazları (CO₂, CH₄ vb.) |
| Etkilediği Alan | UV ışını geçirgenliği | Yeryüzü sıcaklık dengesi |
| Türkiye’deki Etkisi | Sağlık (cilt kanseri, göz) | Kuraklık, sıcaklık, yangın |
| Güncel Durum | Toparlanıyor (Montreal) | Artışta |
Yani bugün Türkiye’nin sıcaklık rekorları kırmasının asıl nedeni, atmosferde biriken sera gazlarıdır. Ozon tabakasının etkisi sıcaklıkla değil, ultraviyole ışınlarıyla ilişkilidir.
Su Krizi Kapıda: Barajlar Alarm Veriyor
Türkiye'deki 25 büyük barajın doluluk oranı, Temmuz 2025 itibarıyla %35’in altına düştü.
İstanbul’un içme suyu sağlayan barajları %20 doluluğun altına indi.
Kızılırmak ve Gediz nehirlerinde debi %60 azaldı.
İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Pelin Toker:
“İklim değişikliğine uyum sağlamazsak 2030’dan itibaren Türkiye’nin yarısı su stresi çekecek. Suyun metreküpü ekonomik ve siyasi krizlerin odağına yerleşebilir.”
Tarım Sektörüne Büyük Darbe: Gıda Krizi Başlayabilir mi?
Kuraklıkla birlikte tarımsal üretimde ciddi kayıplar yaşanıyor. Özellikle:
Buğday verimi İç Anadolu’da %35 azaldı.
Pamuk üretimi Güneydoğu’da %40 kayıp yaşadı.
Meyve-sebze fiyatları, sıcak hava dalgaları nedeniyle tırmanışa geçti.
Konya’da üreticilik yapan Halil Doğan “Suyu bulsak bile ürün dayanmıyor. Sıcak toprağı yakıyor. Devletin verdiği destek artık yetmiyor" ifadeleriyle durumu özetledi.
Orman Yangınları ve Biyoçeşitlilik Kayıpları
Yalnızca sıcaklık değil, aynı zamanda nem oranlarının düşmesi ve rüzgarın artması yangınları tetikliyor. 2025’in ilk 7 ayında 183 büyük çaplı orman yangını çıktı.
En çok etkilenen iller ise Antalya, Muğla, Mersin, Manisa oldu.
Uzmanlar, 2030’a kadar orman yangınlarında %60’a varan bir artış bekliyor. Ayrıca Türkiye’de 2025’te 19 bitki türü nesli tükenme riskiyle karşı karşıya kaldı.
Şehirlerde Isı Adası Etkisi: Betonlaşmanın Bedeli
Büyükşehirlerde hissedilen sıcaklık, kırsal alanlara göre ortalama 2–4 derece daha fazla. Bu duruma ısı adası etkisi deniyor. İşte nedneleri:
Aşırı asfalt ve beton kullanımı
Ağaçlandırma eksikliği
Yoğun bina yapımı ve yetersiz hava sirkülasyonu
Bu etki, kalp ve solunum hastalıklarının artmasına neden oluyor.
Türkiye İklim Politikasında Nerede?
Paris Anlaşması 2021’de anlaşma onaylandı. 2053 yılına kadar “net sıfır karbon” hedefi belirlendi.
Ancak 2025 itibarıyla henüz İklim Kanunu çıkarılamadı.
Uyum Politikaları Neler?
Yenilenebilir enerji yatırımları: GES ve RES projeleri hız kazandı.
Sera gazı izleme sistemi: TÜBİTAK destekli yazılımlar kullanılıyor.
Yerel eylem planları: İstanbul, İzmir ve Bursa’da aktif.
Çözüm Ne? Uzmanlardan Öneriler
İklim Kanunu acilen çıkarılmalı.
Sera gazı salımı ölçüm ve kontrolü zorunlu hale getirilmeli.
Tarımda damla sulama sistemleri teşvik edilmeli.
Kentlerde yeşil alan oranı artırılmalı.
Erken uyarı sistemleri yaygınlaştırılmalı.
Geleceği Nasıl Kurtarırız?
2025 yazı artık hepimize şu gerçeği öğretti: İklim değişikliği gelecekte değil, şu anda yaşanıyor. Türkiye, etkilerini sadece doğada değil, ekonomide, tarımda, sağlığa kadar her alanda hissediyor. Bu tabloyu değiştirmek mümkün ama harekete geçmek için zaman daralıyor.
Unutma: İklim, insan eliyle bozuldu. İnsan eliyle de iyileştirilebilir.
Kaynaklar
Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM)
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) İklim Değişikliği Komisyonu Raporu
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) – 2025 İklim Tahminleri
TÜBİTAK MAM – İklim Değişikliği Projeksiyonları Raporu (2023–2025)
İklim Haber (iklimhaber.org)
İTÜ – Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Akademik Yayınları
