Her yıl 6 Ağustos’ta kutlanan Dünya Temiz Nefes Günü, temiz hava solumanın bir hak olduğu gerçeğini hatırlatmak için dünya çapında farkındalık yaratan bir gündür. 2025 yılına geldiğimizde, bu farkındalık artık sadece bir çağrıdan ibaret değil; acil ve somut çözümlerle desteklenmesi gereken bir zorunluluk haline geldi. Bugün bu konuda en somut çözüm ise elektrikli araçlar.
Fosil Yakıtlı Araçlardan Elektrikli Alternatiflere: Bir Dönüşüm Hikayesi
Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, dünya nüfusunun %99’u kirli hava soluyor. Özellikle büyük şehirlerde, ulaşım kaynaklı emisyonlar bu kirliliğin başlıca sebepleri arasında yer alıyor. Geleneksel içten yanmalı motorlar; karbonmonoksit (CO), azot oksit (NOx), kükürt dioksit (SO2) ve partikül madde (PM2.5 gibi) salınımına neden olarak hava kalitesini ciddi şekilde düşürüyor.
Oysa elektrikli araçlar (EV), sıfır egzoz emisyonu sayesinde bu zehirli gazları atmosfere salmadan çalışıyor. Fosil yakıt kullanmayan bu araçlar, enerji verimliliği ve düşük karbon ayak izi ile temiz hava mücadelesinin merkezine yerleşmiş durumda.
Elektrikli Araç Satışlarında Rekor Artış
2025’in ilk yarısında dünya genelinde elektrikli araç satışları %28 oranında arttı. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre:
2024 yılında küresel elektrikli araç satışları 14 milyon adedi geçti.
2025 sonunda bu sayının 17 milyonu aşması bekleniyor.
Çin, Avrupa ve ABD en büyük pazarlar olarak öne çıkarken, gelişmekte olan ülkelerde de benimseme oranı hızla yükseliyor.
Türkiye'de de 2025’in ilk 6 ayında elektrikli otomobil satışlarında %120’ye yakın bir artış yaşandı. Yerli üretim ve ÖTV teşvikleriyle birlikte elektrikli araçlar, şehir içi ulaşımda giderek daha fazla tercih edilir hale geliyor.
Temiz Nefes İçin Somut Kazanımlar: Hava Kalitesi Gözle Görülür Şekilde İyileşti
Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte, pek çok ülkede hava kalitesinde belirgin iyileşmeler kaydedildi:
Londra: 2019 yılında uygulamaya konulan "Ultra Low Emission Zone (ULEZ)" sonrası şehirdeki hava kirliliği seviyelerinde %44 düşüş kaydedildi.
Oslo: Elektrikli araç oranı %65’i aşan Norveç’in başkentinde, şehir merkezindeki NOX emisyonları son 5 yılda %35 azaldı.
Seul: Güney Kore'nin başkentinde elektrikli otobüslerin kullanımıyla toplu taşıma kaynaklı partikül madde salınımı %30 oranında düştü.
Uluslararası Çevre ve Temiz Ulaşım Konseyi (ICCT) tarafından yayımlanan 2024 raporuna göre, elektrikli araçların yaygınlaşması, şehirlerdeki PM2.5 seviyelerinde ortalama %12’lik bir düşüşe katkı sağladı. Bu oran, solunum yolu hastalıkları, astım ve erken ölümler gibi pek çok sağlık sorununun önlenmesi açısından hayati önem taşıyor.
Çocuklar ve Yaşlılar Daha Güvende
Kirli hava, özellikle çocuklar, yaşlılar ve kronik hastalık taşıyan bireyler için daha büyük bir tehdit oluşturuyor. Dünya Temiz Nefes Günü’nde uzmanlar, hava kirliliğinin çocuklarda akciğer gelişimini yavaşlattığını ve yaşam kalitesini kalıcı olarak etkileyebildiğini hatırlatıyor. Bu nedenle daha az emisyonlu, temiz ulaşım çözümleri sadece çevre için değil, toplum sağlığı için de bir zorunluluk.
Elektrikli Araçlar: Sadece Bireysel Değil, Toplumsal Bir Kazanç
Elektrikli araçlar bireysel kullanıcılar için düşük yakıt maliyeti, sessiz sürüş ve düşük bakım giderleriyle cazip hale gelirken; toplumsal ölçekte şu katkıları sağlıyor:
Sıfır Egzoz Emisyonu: Doğrudan hava kirliliğine neden olan gazlar salınmaz.
Enerji Bağımsızlığı: Fosil yakıt ithalatına olan bağımlılığı azaltır.
Karbon Emisyonlarında Düşüş: Yenilenebilir enerjiyle şarj edilen EV’ler, karbon ayak izini minimuma indirir.
Sürdürülebilir Şehirler: Gürültü kirliliği azalır, yaşam kalitesi artar.
Sürdürülebilir Gelecek İçin Elektrikli Ulaşımı Seçin
Dünya genelinde birçok ülke, 2035 yılına kadar benzinli ve dizel araç satışlarını sonlandırmayı planlıyor. Bu hedef, sadece çevresel kaygılarla değil, halk sağlığını koruma adına da büyük bir adım olarak görülüyor.
Temiz nefes almanın sürdürülebilir yolu, temiz enerjili ve çevre dostu teknolojilere yönelmekten geçiyor. Bu nedenle, sadece bugün değil, her gün “temiz ulaşım” bilinciyle hareket etmek gerekiyor.
Bugün Temiz Bir Nefes Almak İçin Atılacak En Temiz Adım: Elektrikli Araç Tercihi
Dünya Temiz Nefes Günü'nde unutmamamız gereken en temel mesaj:
Temiz hava, temel bir insan hakkıdır. Ve bu hakkı korumanın yolu, ulaşım tercihlerimizi değiştirmekten geçiyor.
Geleceğin şehirlerinde nefes almak bir ayrıcalık değil, sıradan bir deneyim olacaksa; bu, elektrikli ulaşım sistemleriyle mümkün olacak. Her elektrikli araç, daha az kirlilik, daha çok sağlık demek.
Kaynak: Uluslararası Enerji Ajansı (IEA)
Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Derneği
