Habertürk yazarı Ahmet Kıvanç' merak edilen soruları yanıtladı.
EYT’LİLER KAÇ GÜN PRİME TABİ?
Sigorta başlangıç tarihim 01.07.1997. Mevcut prim günüm 5135. Size sormak istediğim iki husus var:
1-Ben EYT kapsamında mıyım?
2- EYT kapsamında isem ödemem gereken prim gün sayısı 5000 mi, 5900 mü? (Metin B.)
8 Eylül 1999 tarihine kadar normal emeklilikte yaş koşulu aranmıyordu. Sadece prim günü eksik olan kişilere tanınan kısmi emeklilikte yaş koşulu vardı. Bu koşullar çalışma statülerine göre değişiyordu. Sorunuzun cevabına geçmeden önce 8 Eylül 1999 öncesi emeklilik koşullarını hatırlatmak istiyorum. Statüye göre koşullar şöyle idi:
SSK (4A):
Normal emeklilik: Kadın 20, erkek 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 prim günü.
Kısmi emeklilik: 15 yıl sigortalılık süresi, kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş ve 3600 prim günü.
BAĞ-KUR (4B)
Normal emeklilik: Kadın 20 tam yıl (7200 gün), erkek 25 tam yıl (9000 gün) prim.
Kısmi emeklilik: Kadın 50, erkek 55 yaş ve 15 tam yıl (5400 gün) prim.
EMEKLİ SANDIĞI (4C)
Normal emeklilik: Kadın 20 yıl (7200 gün), erkek 25 yıl (9000 gün) hizmet.
Kısmi emeklilik: On yıl (3600 gün) hizmet ve 60 yaş.
4447 Sayılı Kanun ile emeklilik için kademeli yaş koşulu getirildi ve SSK’lıların prim günleri de kademeli olarak 5975 güne çıkartıldı.
Sorunuza gelince, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı çalışmaya başlamış olan herkes EYT kapsamındadır. Çıkartılacak EYT düzenlemesinin ayrıntıları henüz kamuoyuyla paylaşılmadı. Beklenti, 8 Eylül 1999 öncesindeki koşullar ile emeklilik hakkının verilmesi yönünde. Düzenleme bu şekilde hayata geçerse SSK’lılar için normal emeklilikte 5000, kısmi emeklilikte 3600 prim gününü doldurmaları yeterli olacak. BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı iştirakçileri için ise kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 prim gününü doldurmak gerekecek.
Aksi bir düzenleme olursa, yani 4447 Sayılı Kanun ile getirilen 5000 ile 5975 gün arasında değişen prim günü aranırsa, düzensiz işlerde çalışmış, prim günleri yetersiz kişiler yeni bir mağduriyet ile karşı karşıya kalacaklar demektir.
EYT İÇİN EKSİK PRİM GÜNÜ TAVANDAN MI TABANDAN MI YATIRILMALI?
Sigorta başlangıç tarihim 16.09.1991. Prim günüm 8800. Askerliğimi 1997 - 1999 tarihleri arasında 18 ay yaptım. Emeklilik yaşım 20.12.2029 görünüyor. EYT çıkması halinde 9000 prim gününü tamamlamak için 250 gün askerlik borçlanması yapmak istiyorum. Ancak bunu tavandan ya da tabandan yapmanın ne farkı var, bunu bilemiyorum. Tavandan ödeme yapmanın bağlanan maaşıma ve ikramiyeme bir faydası var mı? (Mustafa T.)
Hangi statüde çalışmakta olduğunuzu yazmamışsınız. Kamu çalışanı (4C) iseniz ödemeniz gereken prim tutarı, yaptığınız göreve göre değişir. Askerlik borçlanması, hizmet sürenize ekleneceği için emekli ikramiyesi ödemesinde dikkate alınır.
Ancak, askerlik borçlanması konusunda genel uyarı yapmak istiyorum. Emeklilik yaşını öne çekmeyecekse veya eksik prim günü sorunu yoksa sadece emekli aylığını artırmak amacıyla askerlik borçlanması yapmak avantajlı değil. Askerlik borçlanması primi en düşük tutardan ödense bile yatırılan para, emekli aylığındaki artış ile çok uzun sürelerde telafi edilebiliyor.
Askerliğini sigortalı çalışmaya başlamadan önce yapmış olanlar, askerlik borçlanması yaptıkları süre kadar sigorta başlangıç tarihlerini öne çekebiliyorlar. Prim günü eksik olanlar da eksik günleri tamamlamak için mecburen askerlik borçlanması yapıyorlar. Bu şekilde mecburiyetten dolayı askerlik borçlanması yapanların da en düşük tutardan prim ödemeleri yeterlidir.
EKSİK PRİM GÜNÜNÜ İSTEĞE BAĞLI SİGORTA İLE KAPATANLAR NASIL EMEKLİ OLUR?
Eşim 1998’de işe girdi. 4057 gün 4A sigortası mevcut. 5000 güne tamamlamak için 720 gün çocuk borçlanması yaparsak 223 gün daha çalışması gerekiyor. Eksik kalan 223 günlük süreyi isteğe bağlı borçlanma yapıp BAĞ-KUR’lu olarak tamamlarsak 4A’dan mı 4B’den mi emekli olur? (Recep A.)
Eşinizin doğum borçlanmasının SSK’ya (4A) sayılabilmesi için borçlanma işlemini isteğe bağlı sigortaya başlamadan önce gerçekleştirmelisiniz. Aksi takdirde, isteğe bağlı sigortaya başladıktan sonra yapılan doğum borçlanması BAĞ-KUR (4B) sürelerine eklenir. Önce bunu bir kenara not edelim.
Doğum borçlanması yaptıktan sonra kalan 223 günlük eksik süreyi isteğe bağlı sigorta ile tamamlamanız SSK’dan emekliliği engellemez. Emeklilikte SSK yerine BAĞ-KUR’a tabi olması için isteğe bağlı sigorta primlerinin 1260 gün veya daha fazla olması gerekir.
HANGİ SÜRELER İÇİN BORÇLANMA YAPILABİLİR?
Ben 11 yıl özel bir bankada çalıştım. SGK’ya tabi değilim, bankanın kendi sandığı var. Dört yıl da isteğe bağlı sigorta primi ödedim. Aktif çalıştığım dönemde ücretsiz izin kullandım. Bu süreye ait geriye dönük eksik prim borçlanması yapabilir miyim? (Selin A.)
Boşta geçen sürelerin hangileri için sonradan borçlanma yapılabileceği kanunda sayılıyor. Buna göre, borçlanma yapılabilecek süreler şöyle:
DOĞUM BORÇLANMASI: Ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4/a, 4/b ve 4/c statüsünde çalışan kadınların doğumdan sonra prim ödemeden geçirdikleri süreler.
ASKERLİK BORÇLANMASI: Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen süreler.
MEMURLARIN AYLIKSIZ İZİN SÜRELERİ: 4/c statüsündeki kamu çalışanlarının mevzuata uygun kullandıkları aylıksız izin sürelerinin tamamı.
DOKTORA SÜRESİ: Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde ya da yurt dışında geçirilen normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri.
AVUKATLIK STAJI: Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların 1 yıla kadar olan normal staj süreleri.
TUTUKLULUK SÜRELERİ: Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri.
GREV VE LOKAVT: Sendikalı işçilerin grev ve lokavtta geçen süreleri.
FAHRİ ASİSTANLIK: Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri.
SEÇİM İÇİN İSTİFA EDENLER: Seçimlerde aday olmak için görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreler.
YURT DIŞINDAKİ ÖĞRENİM SÜRELERİ: 1416 Sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebeler Hakkında Kanun uyarınca yurtdışında geçen öğrenim süreleri.
ASKER VE POLİSLERİN SİVİL ÖĞRENCİLİK SÜRELERİ: Fakülte veya yüksekokullarda kendi hesabına okuduktan sonra subay veya astsubay olarak göreve başlayanlar ile polis memuru veya komiser yardımcısı olarak atananların başarılı öğrenim süreleri.
POLİS AKADEMİSİ VE OKULLARI: Polis Akademisi ile fakülte ve yüksekokullarda Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken EGM hesabına okumaya devam eden öğrencilerin başarılı eğitim süreleri.
UZMAN VE USTA ÖĞRETİCİLİK SÜRELERİ: Milli Eğitim Bakanlığına bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ek ders ücreti karşılığında uzman ve usta öğretici olarak çalıştırılanların 25 Şubat 2011 tarihinden önceki çalışmalarından dolayı ay içinde 30 günden eksik kalan süreleri.
1402’LİKLER: 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu kapsamında tutuklanan veya gözaltına alınanlardan beraat edenlerin tutukluluk ve gözaltında geçen süreleri.
YURT DIŞI BORÇLANMA: Yurt dışında ev kadını olarak geçen süreler veya sigortalı çalışarak geçirilen süreler.
Boşta geçen süreleriniz yukarıda sayılanlar arasında yer alıyorsa borçlanma yapabilirsiniz, aksi takdirde ne banka sandığı mensupları ne de diğer statülerde çalışanlar boşta geçen süreleri için borçlanma yapamazlar.
