Görüşmeler, Mart 2022’den bu yana taraflar arasında yapılacak ilk doğrudan temas olacaktı. Ancak ABD Başkanı Donald Trump’ın, Putin ile buluşmadan sürece dair herhangi bir adım atılmayacağını açıklaması, ciddi bir ilerleme beklentisini zayıflattı.
Zelensky: Putin barış konusunda ciddi değil
Zelensky, Putin’in toplantıya katılmayarak “süs niteliğinde” bir heyet gönderme kararını, Rus liderin barışa yönelik samimiyetsizliği olarak değerlendirdi. Rusya ise Ukrayna’yı barış görüşmelerini bir gösteriye çevirmekle suçladı. Tarafların buluşmasının ne zaman gerçekleşeceği ise hâlâ netlik kazanmadı.
Zelensky, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Ankara’da yaptığı görüşmenin ardından açıklamalarda bulundu. “Putin’i aramak için dünyanın dört bir yanında koşturamayız” diyen Zelensky, toplantının zamanının, gündeminin ve üst düzey katılımın olmayışını hem kendisine hem de Erdoğan ve Trump’a karşı kişisel bir saygısızlık olarak nitelendirdi.
Zelensky ayrıca artık İstanbul’a gitmeyeceğini ve heyetinin görevinin ateşkesi görüşmek olacağını bildirdi. Ukrayna, 30 günlük acil ve koşulsuz bir ateşkesi desteklediğini duyurdu. Ancak Putin, bu tür bir ateşkesin ancak görüşmeler başladıktan sonra detaylandırılabileceğini söyledi. Üç yılı aşkın süredir devam eden savaşta Rusya’nın sahadaki avantajını koruduğu ve Ukrayna’nın ateşkesi asker toparlamak ve Batı’dan yeni silah desteği almak için kullanabileceği iddia edildi.
Trump: Putin’le görüşmeden bir şey değişmez
Putin ve Trump’ın aylardır birbirleriyle görüşmek istedikleri bilinse de henüz bir tarih belirlenmiş değil. Şubat ayında Oval Ofis'te Zelenskiy ile yaşadığı gerilimle gündeme gelen Trump, Putin’in "beni dinliyor" olabileceğine yönelik sabırsızlığını dile getirdi.
Trump, Air Force One’da gazetecilere yaptığı açıklamada, “Putin ve ben bir araya gelene kadar hiçbir şey olmayacak,” ifadelerini kullandı.
Türkiye’de diplomatik düğüm: Heyetler hazır, liderler yok
Diplomatik kaos, taraflar arasındaki derin güvensizliği ve Trump’ın Ukrayna ve Avrupa’daki müttefiklerinde yarattığı öngörülemezliği bir kez daha gözler önüne serdi. Zelensky, Putin’in gelmemesi nedeniyle Ankara’da beklerken, Rus heyeti İstanbul’da görüşmeye hazır haldeydi. Dolmabahçe Sarayı çevresinde yaklaşık 200 gazetecinin bulunduğu bildirildi.
Ateşkes ve barış görüşmelerinin lojistiği aylardır tartışma konusu olurken, taraflar bir yandan da Trump’a “bu aptal savaşı” bitirme konusunda kararlı olduklarını göstermeye çalışıyor. İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’da görülen en yıkıcı çatışmada her iki taraftan yüz binlerce insan hayatını kaybetti veya yaralandı. Washington, somut bir ilerleme olmazsa arabuluculuk çabalarını sona erdireceği uyarısında bulundu.
Trump, “uygun olması” halinde Cuma günü Türkiye’deki görüşmelere katılabileceğini belirtti. “Umarım Rusya ve Ukrayna bir şeyler yapabilir. Bu savaş sona ermeli” dedi.
Kremlin: Putin'in katılımı için henüz erken
Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, Putin’in ileride görüşmelere katılıp katılmayacağına yönelik soruya, “Hangi düzeyde, nasıl bir katılım gerekecek, bunu şimdiden söylemek için çok erken” yanıtını verdi. Öte yandan Rusya, Donetsk bölgesinde iki yerleşim yerini daha ele geçirdiğini açıkladı.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un sözcüsü, geçen yıl yapılan açıklamayı hatırlatarak, savaşın durdurulmasına yönelik bir anlaşma olmaması halinde Ukrayna’nın “küçüleceğini” öne sürdü.
Yeni tur görüşmeler başladığında, taraflar arasında büyük görüş ayrılıklarının aşılması gerekecek. Rus heyetine, tarih kitaplarının savaş anlatımını değiştirme çalışmalarını yöneten eski Kültür Bakanı ve başkanlık danışmanı Vladimir Medinsky başkanlık ediyor. Heyette ayrıca bir savunma bakan yardımcısı, bir dışişleri bakan yardımcısı ve askeri istihbarat başkanı yer alıyor.
Heyetin lideri de dahil olmak üzere kilit isimler, 2022 yılında İstanbul’da yapılan son doğrudan barış görüşmelerinde yer almıştı. Medinsky, Rusya’nın bu görüşmeleri üç yıl önceki sürecin devamı olarak gördüğünü ifade etti.
Medinsky, hedeflerinin savaşın "temel nedenlerini" ortadan kaldırmak olduğunu söyledi. Ancak Zelensky, bu ifadelerin düşmanlıkları sürdürmek anlamına geldiğini dile getirdi. Ukrayna’nın, ilk işgalin gerçekleştiği 2022 yılında tartışılan koşulları son derece dezavantajlı bulduğu belirtildi. Bu koşullar arasında Ukrayna ordusunun küçültülmesi de bulunuyordu.
Rusya şu anda Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 20’sini kontrol ediyor. Putin, Kiev’in toprak vermesi, NATO üyeliği hedefinden vazgeçmesi ve tarafsız bir ülke olması yönündeki taleplerini yinelemeye devam ediyor.
Ukrayna ise bu talepleri teslimiyet olarak gördüğünü belirterek reddediyor ve başta ABD olmak üzere küresel güçlerden gelecekteki güvenliğini sağlayacak garantiler talep ediyor.
Baltık'ta gerilim: Rusya'dan NATO hava sahasına ihlal
Rusya ile Batı arasında yükselen gerilim, Baltık Denizi’nde de hissedildi. Estonya, ülkesine ait bir donanma biriminin Moskova’ya yönelik yaptırımları deldiği düşünülen Rusya’ya ait bir petrol tankerini durdurmaya çalıştığını bildirdi. Bu sırada, kısa süreliğine NATO hava sahasına giren bir Rus savaş uçağı tespit edildi.
Kaynak: Reuters
