Türkiye Havayolu Pilotları Derneği (TALPA), Türkiye’nin 1 numaralı brövesine sahip ilk pilotu olan Mehmet Fesa Evrensev’in Türkiye semalarında ilk uçuşu yaptığı 26 Nisan 1912 tarihini esas alarak, 2013 yılında 26 Nisan’ı Dünya Pilotlar Günü olarak ilan etti.
İlk yıllarda yalnızca Türkiye’de kutlanan bu özel gün, 2013 yılında Dublin’de yapılan Uluslararası Havayolu Pilot Birlikleri Federasyonu (IFALPA) Genel Kurulu’nda kabul edilerek dünya çapında kutlanmaya başlandı.
Türk Havacılığı Ne Zaman ve Nasıl Başladı?
20 Mart 1912’de REP fabrikasından alınan tayyareler için 4000 lira talep edildi. Bu talep doğrultusunda, halkın ve ordu mensuplarının destekleriyle Tayyare Sandığı’na büyük katkılar sağlandı. Mahmut Şevket Paşa’nın direktifleriyle, Hava Okulu ve Merkezi’nin kurulması için yer arayışına geçildi.
İstanbul’un Üsküdar bölgesinde uygun arazi bulunamayınca, çalışmalar Rumeli yakasına kaydırıldı ve Yeşilköy ile Safraköy arasında, Küçükçekmece’ye giden yolların kesiştiği noktanın kuzey kısmı uygun görüldü. Hem rüzgâr yönü hem de arazi yapısı bakımından elverişli olan bu alan, Türk havacılığının ilk merkezi olarak belirlendi.
İlk Türk Havacılık Okulu Nerede Kuruldu?
Yeşilköy’de seçilen arazide 1912 ilkbaharında iki hangarın inşasına başlandı. Aynı zamanda bu okul, makinist, pilot ve rasıt yetiştirmek amacıyla planlandı. İlerleyen aşamalarda ise her ordu komutanlığına birer tayyare bölüğü verilmesi hedeflendi. Mart 1912’de çıkan fırtına uçak çadırlarını ve tayyareleri ciddi şekilde zarar verdi. Ancak alınan önlemlerle, REP Tayyaresi pilot Gordon Bell tarafından 20 Nisan 1912’de Yeşilköy’e getirildi ve 26 Nisan 1912’de başarılı bir deneme uçuşu yapıldı.
Ardından, aynı gün öğle saatlerinde, Tayyareci Yüzbaşı Mehmet Fesa Evrensev Deperdüssen tayyaresi ile Yeşilköy’de bir uçuş gerçekleştirdi.
Mehmet Fesa Evrensev Kimdir?
Mehmet Fesa Evrensev, Türk topraklarında, Türk tayyaresi ile ilk uçuşu gerçekleştiren pilot olarak tarihe geçmiştir. 26 Nisan 1912’deki bu tarihi uçuşla adını altın harflerle yazdıran Evrensev, Türk havacılığının öncüsü kabul edilmektedir. 1978’de İstanbul’da doğan Mehmet Fesa Evrensev, Askeri liseyi bitirdikten sonra Harp Okulu’na girdi. 1899 senesinde Süvari Teğmen rütbesi ile Türk Silahlı Kuvvetleri’ne katılan Evrensev, 1912’de Fransa’ya uçuş eğitimine gönderildi.
Eğitimini başarıyla tamamlayan Evrensev’e Fransa Havacılık Kulübü tarafından Uluslararası Havacılık Federasyonu’nun brövesi verildi. Böylece Evrensev, Türk Hava Kuvvetleri’nin 1 numaralı pilot brövesine sahip ilk Türk oldu. Evrensev, Osmanlı envanterindeki bir Fransız uçağıyla uçmasıyla ilk Türk pilot olma unvanını kazandı. Balkan savaşında görev alan Evrensev 1914 senesinde 1. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi’ne atandı. Ancak görevine gitmek için bindiği gemi, Rus Donanması tarafından batırılarak esir alındı.
1920’de Savaşın sonuna kadar Sibirya’da esir olan Evrensev, firar etmeyi başardıktan sonra Hasankale’de Şark Cephesi’ne katıldı. İstiklal Savaşı’nda yüzbaşı ve binbaşı rütbelerinde görev yapan Evrensev, çeşitli madalyalara layık görüldü.
1925 senesinde kendi isteğiyle emekli olan Evrensev, 1933’de Devlet Hava Yolları İşletmesi’nin ilk genel müdürü oldu. Evrensev, 1951 yılına gelindiğinde ise vefat etti.
Kaynak:LYL Havacılık
