Türkiye’de çok partili hayata geçişin ardından 1950’de iktidara gelen Demokrat Parti (DP), 10 yıl boyunca ülkeyi yönetti. Ancak, artan siyasi gerilim ve ekonomik krizler, toplumda derin ayrışmalara yol açtı. Ordu içindeki rahatsızlıklar da yükselince, 27 Mayıs sabahı Türk Silahlı Kuvvetleri yönetime el koydu ve darbe ilan edildi.
27 Mayıs 1960 Darbesi: Türkiye’de Demokrasiye Keskin Bir Darbe
Demokrat Parti’nin 1950’deki seçim zaferi, 27 yıllık tek parti dönemini sona erdirdi. Tarımda yenilikler ve ekonomik adımlar memnuniyet yaratırken, CHP ile yaşanan siyasi çekişmeler ve özellikle azınlıklara yönelik 6-7 Eylül 1955 olayları ülkeyi gerdi. Öğrenci hareketleri ve artan protestolar da siyasi atmosferi iyice gerginleştirdi.
Üniversite öğrencilerinin hükümet karşıtı gösterileri ve polis müdahaleleriyle artan tansiyon, 5 Mayıs 1960’ta düzenlenen 555K kod adlı gösteriyle zirveye çıktı. Başbakan Adnan Menderes’in öğrenci grubuyla yaşadığı tartışma, dönemin siyasi krizini simgeleyen önemli bir an olarak kayıtlara geçti.
Kurmay Albay Alparslan Türkeş’in Ankara Radyosu’ndan okuduğu bildiriyle darbe resmen duyuruldu. Milli Birlik Komitesi, ülkenin içinde bulunduğu siyasi kriz ve “kardeş kavgasını” sona erdirmek amacıyla yönetimi ele aldığını açıkladı.
Darbe sonrası Türkiye Büyük Millet Meclisi feshedildi, Anayasa askıya alındı, siyasi partiler kapatıldı. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Menderes ve diğer DP üyeleri tutuklandı. Yassıada’da başlayan yargılamalarla 592 kişi dava edildi.
Yassıada Yargılamaları ve İdam Kararları
Yassıada’daki davalarda 15 kişi idam cezasına çarptırıldı. Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan idam edilenler arasındaydı. Celal Bayar ise yaş haddi nedeniyle müebbet hapse mahkûm edildi.
27 Mayıs darbesinin 60. yılında Yassıada, “Demokrasi ve Özgürlükler Adası” olarak açıldı. Darbenin karanlık günleri, demokrasi mücadelesinin hatırlanması için sembol haline getirildi. 1990’da ise Menderes ve arkadaşlarının itibarları TBMM tarafından iade edildi.
