Diyarbakır’ın Ergani ilçesine bağlı Özbilek Mahallesi’nde, bir mezar kazısı sırasında rastlantı sonucu ortaya çıkan mozaikte, içerisinde haç motifi bulunan Davud Yıldızı ve Grekçe yazıtlar tespit edildi. Geç Roma-Erken Bizans dönemine ait olduğu değerlendirilen 35 metrekarelik mozaik, bölgenin tarihsel önemi açısından dikkat çekici bulgular içeriyor.
Mezarlıkta Başlayan Kazı, Arkeolojik Keşfe Dönüştü
8 Mart 2025’te vefat eden bir kişinin defni sırasında, iş makinesiyle yapılan kazı sırasında mozaik yapıya rastlanması üzerine Diyarbakır Müze Müdürlüğü ekipleri 11 Mart’ta alanda çalışma başlattı. Alanda gerçekleştirilen üç haftalık kurtarma kazısı sonucunda, iki bölümden oluşan ve büyük ölçüde korunmuş 35 metrekarelik bir mozaik gün yüzüne çıkarıldı.
Kazıda görev alan arkeologlar, sanat tarihçileri ve restoratörlerin incelemeleri sonucunda mozaikte, sekizgen ana figür, eşkenar dörtgen geometrik desenler, damla motifleri ve büyük bir haç figürü gibi detayların yer aldığı bildirildi.
Grekçe Yazıtlar ve Haç Motifli Davud Yıldızı Dikkat Çekti
Diyarbakır Müzesi Müdür Vekili Müjdat Gizligöl, yapılan incelemelerde en dikkat çekici detayın, Davud Yıldızı içinde yer alan haç motifi ve hemen yanında bulunan altı satırlık Grekçe yazıt olduğunu belirtti. Yazıtların büyük bölümünün tahrip olduğu, ancak okunabilir hale getirilmesi için çalışmaların sürdüğü açıklandı.
Söz konusu bulgunun, Roma İmparatorluğu’nun Fırat’ın doğusunda kalıcı eserler bırakmadığı yönündeki yaygın kanıya ters düştüğünü ifade eden Gizligöl, bu mozaik sayesinde bölgedeki Roma varlığının daha net şekilde anlaşılabildiğini söyledi.
Yerinde Koruma Kararı Alındı
Kazının ardından yapılan değerlendirmeyle birlikte, Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu mozaiğin yerinde korunmasına karar verdi. Alan, özel bir brandayla kapatılarak muhafaza altına alındı. Yapının yaklaşık yüzde 70’lik kısmının günümüze sağlam ulaştığı, kalan kısmının ise zamanla tahrip olduğu belirtildi.
Gizligöl, alanın büyük bir antik yerleşim alanına işaret ettiğini ve ileride yapılacak bilimsel kazılarda yeni mozaiklerin de gün yüzüne çıkarılabileceğini ifade etti. Ancak bölgenin köylüler tarafından mezarlık olarak kullanılmaya devam edilmesi, arkeolojik kazıların geleceği açısından planlama yapılmasını zorunlu kılıyor.
Antik Roma Köyüne Ait Olduğu Düşünülüyor
Diyarbakır merkeze yaklaşık 66 kilometre uzaklıkta bulunan mozaikli alanın, antik dönemde bir çayın kenarına kurulmuş bir Roma köyünün parçası olduğu değerlendiriliyor. Günümüzde su akışı bulunmasa da, mozaiklerin bulunduğu bölgenin çevresinde villaların ve yapıların yer aldığı tahmin ediliyor.
Diyarbakır’da bugüne kadar yerinde bulunan ikinci mozaik olan bu yapı, kent tarihine ışık tutacak nitelikte. İlk mozaik, daha önce Çınar ilçesine bağlı Özgider Mahallesi’nde keşfedilmişti.
Gizligöl, alanın toprakla kapatılarak korunduğunu ve ilerleyen dönemlerde bölgenin bilimsel kazılarla daha ayrıntılı olarak incelenmesini umut ettiklerini ifade etti.
