Enflasyon denince aklımıza gelen ilk şey ürünlerin fiyatlarının artmasıdır. Fakat küçük büyük demeden herkesin diline dolanan enflasyonun anlamı bu kadar basit değildir.
Enflasyon nedir?
Dilimize Fransızcadan geçen enflasyon kelimesinin sözlükte para şişkinliği, gereğinden fazla artış, pahalılık gibi anlamları vardır.
Enflasyon, ürünlerin ve hizmetlerin fiyatlarının yüksek bir şekilde artmasıyla paranın alım gücünde düşme yaşanmasıdır. Enflasyonun artması için piyasadaki ürünlerin neredeyse tamamında büyük bir fiyat artışı yaşanması ve bu artışın sürekli olması gerekmektedir.
Enflasyon türleri nelerdir?
Ülkemizde çok büyük bir sorun haline gelen, yediden yetmişe herkesin diline pelesenk olan enflasyonun türleri nelerdir?
Enflasyon türleri nedenlerine göre ve fiyatların artış oranlarına göre ikiye ayrılır.
Nedenlerine göre enflasyon türleri
Talep Enflasyonu: Para arzının yükselmesiyle tüketim harcamalarındaki artıştan kaynaklanır.
Maliyet Enflasyonu: Üretimde kullanılan mal ve hizmetlerinin maliyetinin artmasıyla fiyatlarda artış yaşanmasıdır.
Yapısal Enflasyon: Arzın belirli nedenlerle talebi karşılayamaması durumudur.
Fiyatların artış oranlarına göre enflasyon türleri:
Ilımlı Enflasyon: Fiyatlardaki çok az bir artışla yaşanan küçük enflasyon sürecidir.
Yüksek Enflasyon: Piyasaların işleyişinde çatışma oluşturup ekonomide zarar yaratan ve paranın değerinde düşüşe sebep olan enflasyondur.
Hiper Enflasyon: Yılda %1000 oranını aşıp, paranın bütün değerinin bitmesine sebep olan enflasyondur. Savaş gibi olağanüstü zamanlarda gerçekleşir.
Enflasyonun etkileri
Enflasyonun yükselmesi az gelirli kişilerin temel ihtiyaçlarını gerçekleştirmek istemesiyle gelirde gerileme etkisi yaratır. Enflasyonun yükselmesiyle birçok insanın gelirinde düşüş yaşanır.
Tasarruf hesaplarındaki faiz oranları enflasyon oranının altında kaldığında tasarruf hesapları olan insanlar bu durumdan olumsuz etkilenir. Yüksek enflasyon sebebiyle işletmeler borçlanmaya gider.
Bir ülkede uzun süre yüksek enflasyon olursa bu o ülkenin dünya pazarındaki rekabet gücünde azalma meydana getirir. İhracatta düşüş yaşanması milli geliri ve istihdamı olumsuz şekilde etkiler. Güvenilir olmayan ve yüksek enflasyon yüzünden yatırımda gerileme yaşanır. Yatırımcıların daha düşük sermaye yatırımı yapmalarına neden olur.
Enflasyon Nasıl Hesaplanır?
Ülkemizde eesmi enflasyon oranları Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından hesaplanır. Bu hesaplama ÜFE ve TÜFE endekslerine göre yapılır. Bu endeksler şöyledir:
- ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi): ÜFE, satılan ürünlerin üreticiden çıktıktan sonra fiyatlarındaki değişimi ölçer.
- TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi): TÜFE; ulaşım, gıda gibi tüketim mal ve hizmetlerin ücretlerindeki ağırlıklı ortalama fiyatları inceleyen bir ölçüdür.
