Çin’in 2020 yılında gerçekleştirdiği Chang’e 5 uzay göreviyle Ay’dan toplanan 2 kilogramlık kaya ve toz örneklerinden yalnızca birkaç miligramı, ilk kez İngiltere’ye ulaştı. Milton Keynes’teki Açık Üniversite'de yüksek güvenlikli bir tesiste saklanan bu örnekler, bilim dünyasında heyecan yarattı.
İngiltere’ye getirilen bu tozlar, son 50 yılda Dünya’ya ulaşan ilk Ay örnekleri olma özelliğini taşıyor. Numuneleri inceleme yetkisi verilen tek İngiliz bilim insanı Prof. Mahesh Anand, bu materyalleri "altın tozundan daha değerli" olarak tanımlıyor.
Ay’dan Gelen Mucize: Çin’den İngiltere’ye Tarihi Bilimsel Emanet
Prof. Anand ve ekibi, sadece 60 mg kadar Ay tozunu analiz ederek, Ay’ın nasıl oluştuğu ve Dünya’nın erken tarihine dair önemli sorulara yanıt arıyor.
Ay’ın, yaklaşık 4,5 milyar yıl önce Dünya ile çarpışan Mars büyüklüğünde bir gezegenin ardından oluştuğu teorisine destek arayan araştırmacılar, bu toz taneciklerinin içinde bu olayın izlerini bulmayı hedefliyor.
Değerli örnekler, Prof. Anand’ın Pekin’de düzenlenen törende teslim almasının ardından, büyük bir dikkatle İngiltere’ye taşındı. Tozlar, el bagajında taşınarak maksimum güvenlik altında laboratuvara ulaştırıldı.
Ay Tozuyla Tanışan İngiliz Laboratuvarı: Her Şey Steril Olmalı
Numuneler, özel kıyafetler, eldivenler ve yapışkan paspaslarla donatılmış steril laboratuvar ortamlarında analiz ediliyor. Tozların Dünya materyalleriyle temas etmesi halinde, elde edilen veriler geri döndürülemez biçimde kirlenebilir. Bu sebeple tüm süreç son derece hassas bir şekilde yürütülüyor. İlk kesimi yapacak teknisyen Kay Knight, “Bu benim için kariyerimin en heyecan verici anı” diyor.
Ay tozları daha sonra üç ayrı laboratuvarda analizden geçirilecek. Bunlardan birinde parçacıklar 1400°C’ye kadar ısıtılarak içerdikleri gazlar (karbon, nitrojen, soy gazlar) çıkartılacak. Diğer bir laboratuvarda ise lazerle eritilen örnekler üzerinden oksijen izotoplarının oranı hesaplanacak. Bu analizler, Ay’ın kökenine dair kesin verilere ulaşmak için kritik öneme sahip.
Chang’e 5 görevi ile bilimsel prestijini güçlendiren Çin, bu örnekleri ilk kez yedi farklı ülkeye inceleme amacıyla açtı. Prof. Anand, “Bu, Çin’in uluslararası bilim insanlarıyla işbirliğine açık olduğunu gösteren çok değerli bir adım” diyor.
2024’te fırlatılan Chang’e 6 göreviyle de Ay’ın uzak tarafındaki ilk örnekler toplandı. Bu bölgenin, şimdiye kadar hiç incelenmemiş lav akıntıları ve gizemli jeolojik yapılar içerdiği düşünülüyor.
Ay Tozu Geleceği Aydınlatabilir mi?
Analizlerin yaklaşık bir yıl süreceği tahmin ediliyor. Bu sürecin sonunda Ay’dan gelen birkaç miligram toz yok olacak ama geride tarihi keşifler bırakma ihtimali var.
Ay’ın sırlarını çözmek için çalışan bilim insanları, bu iş birliğinin sadece bir başlangıç olmasını umut ediyor.
Kaynak: BBC
