TBMM Genel Kurulunda, Emeklilikte Yaşa Takılanlarla (EYT) ilgili düzenlemeleri içeren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinin tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasının ardından EYT yasası çıktı. Ancak yasa kapsamında 1999 sonrası emeklilik, Bağ-Kur tescil,ihya ve prim, staj ve çıraklık, 5000 ve kısmi emeklilik olmaması nedeniyle emeklilik mağduriyeti devam ediyor.
5000 ve kısmi emeklilik düzenlemesi gelecek mi?
Uzun zamandır verilen emeklilik mücadelesinin EYT'liler için çözüme ulaşmasının ardından çeşitli nedenler ve yasa değişiklikleri nedeniyle emekli olamayan 5000 ve kısmi emeklilik mağdurları çözüm sırasının kendilerine gelmesini bekliyor. EYT mağduriyetinin kesin olarak çözüme kavuşmadığını, bunun aksine emeklilikte mağduriyet yaşayan çoğunluk kesimin görmezden gelindiğini belirtiyor.
Mevcut ekonomik şartlarda zaten geçim sıkıntısı yaşayan 5000 ve kısmi emeklilik mağdurları EYT düzenlemesinin tam olarak çözülmemesi nedeniyle daha fazla sıkıntı yaşıyor. Hem emekli olamayan mağdurlar belirli bir yaşın üstünde oldukları için de çalışmakta zorluk çekiyorlar. Yaşlarından ötürü ya da sağlık sorunları nedeniyle iş bulamayan 5000 ve kısmi emeklilik mağdurları belirli bir yaşın üstünde olduklarını ve artık huzurlu bir emeklilik hayatı sürmek istediklerini belirterek birçok mecrada yetkililere sesleniyor.
EYT yasası kapsamına alınmayan 5000 ve kısmi emeklilik mağdurlar birkaç günlük fark yüzünden ya da ani yasa değişiklikleri nedeniyle aynı prim ve yaş şartını yerine getirdikleri vatandaşların aksine emekli olamazken geçim sıkıntısı yaşıyor.
5000 ve kısmi emeklilik nedeniyle emekli olamamanın adaletsizlik olduğunu belirten vatandaşlar uzun yıllar beklenen EYT'nin yarım çözülmesine de tepki gösteriyor. Kapsama dahil edilerek emekliliklerinin önündeki engellerin kaldırılmasını talep eden 5000 ve kısmi emeklilik mağdurları daha fazla bekletilmek istemiyor.
Kademeli emeklilik çıkacak mı?
EYT yasasının 8 Eylül 1999 sonrasını kapsamaması bir kesimin 2000 sonrası SGK mağdurlarının emekliliklerinin 17 yıl uzamasına neden oldu. Birkaç günlük farkla EYT düzenlemesinden yararlanamayan vatandaşlar emekli olabilmenin 1 günle 17 yıl uzamasına tepki göstererek kademeli emeklilik sisteminin gelmesini istiyor. Kademeli emeklilik sistemiyle aynı prim günü ve yaş şartını karşıladıkları kişilerle aynı zamanda emekli olmak isteyen 2000 sonrası SGK'lılar emeklilik sistemindeki adaletsizliklerin giderilmesini istiyor.
Bağ-Kur'lulara tescil hakkı verilecek mi?
Geriye dönük tescil hakkı verilmemesi nedeniyle emekli olamayan Bağ-Kur tescil mağdurları maddi ve manevi sıkıntılar yaşıyor. Belirli bir yaşın üstünde olmaları nedeniyle çalışmakta zorlanan ve uzun yıllar süren çalışma hayatlarının ardından en temel hakları olan emeklilik hakkına kavuşmak isteyen Bağ-Kur'lular yaşadıkları bu durumu adaletsizlik olarak nitelendiriyor.
Tescil affı, ihya ve yasada düzenleme isteyen Bağ-Kur mağdurlarının yaşadığı sıkıntılar günden güne artıyor. Emeklilikte adil bir sistem olmasını isteyen Bağ-Kur mağdurları yapılan bu ayrımcılığa karşı çıkarken emekli olmak için çok daha uzun süre bekleyecek olmalarına da tepki gösteriyor. Prim ve yaş şartını yerine getiren Bağ-Kur mağdurları aynı şartları yerine getirdikleri kişilerin aksine tescil ve ihya sorunu nedeniyle emekli olamıyor.
2000 yılı öncesi sigortalılık hakları iade edilerek mükellefiyet başlangıç tarihleri itibarıyla kuruma tescil imkanı verilmesini talep eden Bağ-Kur tescil, ihya ve prim mağdurları sosyal medyadan yetkililere seslenmeye devam ederek torba yasada kendilerine de yer verilmesini ve yaşadıkları bu mağduriyetin son bulmasını bekliyorlar.
Bağ-Kur prim gün sayısı düşecek mi?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan TRT Haber'de gündeme ilişkin sorulara cevap verdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın seçim öncesi vaatlerinde bulunan Bağ-Kur prim günlerini 7 bin 200'e düşürme sözü Bakan Işıkhan'a soruldu.
Bakan Işıkhan konuya ilişkin şu değerlendirmelerde bulundu:
Bu konuda tabi biz talimatlarımızı aldık. Sayın Cumhurbaşkanımızın her sözü bizim için talimattır. 7 bin 200 güne düşürülmesi bizim için önemli sözlerden bir tanesi. Bu konuda biz çalışmalarımıza başladık. Burada 5 yıl kazanıyor aslında. 9 bin yerine 7 bin 200 ödeyerek BAĞ-KUR'lulara 5 yıl öncesinde emekli olma hakkı tanıyoruz. Bu da inşallah bütçe disiplini doğrultusunda bu hedefimizi de gerçekleştireceğiz. Bu konuda temel değişkenlerimiz, standartlarımız olacak çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Çok acele etmemizi gerektiren bir durum da söz konusu değil. Çünkü 5 yıllık süre boyunca biz bu seçim vaatlerini yerine getirmekle mükellefiz. Biz bütçemiz doğrultusunda inşallah bütçemizdeki bu iyileşmeler arttıkça biz de bu sözleri vaatleri vatandaşlarımızın lehine çalışanlarımızın lehine olabilecek tüm uygulamaları da hayata geçirmek için çalışacağız.
Bağ-Kur'luların prim ve yaş şartı değişecek mi?
Balıkesir Milletvekili Serkan Sarı, 09/10/2023 tarihinde Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifini Meclis'e sundu.
Sarı'nın teklifinde genel gerekçe olarak şu ifadelere yer verildi:
2008'de yapılan sosyal güvenlik düzenlemesiyle işçi ve memurların emekliliği için gerekli ödeme gün sayısı 7 bin 200 olarak belirlenmişti. Bağ-Kur'lular için bu süre 9 bin gün olarak tespit edilmişti. Bu nedenle Bağ-Kur'lular daha uzun süre prim ödemek ve daha geç emekli olmak zorunda kalmaktadır. 7200 prim günüyle kadınlar 58, erkekler 60 yaşım doldurduğunda emekli olurken, Bağ-Kur da ise kadınlar 58, erkekler 60 yaş ve 9 bin prim günü koşullarını birlikte sağlamaları durumunda emekli olabilmektedir. Normal koşullarda SGK'lılar için emeklilik tarihi hesaplanırken ilk işe giriş, sigorta tescil tarihi esas alınırken, Bağ-Kur da ise fiilen prim ödenen güne göre emekli olunmaktadır. Esnaf ve zanatkarlarımız, prim gün sayısının SSK'lılarla eşitlenerek 7 bin 200 güne inmesini talep etmektedir.
Yapılacak düzenlemeyle norm birliği sağlanarak tüm çalışanlar eşit zamanda emekli olabileceklerdir. Bu kanun teklifi ile, esnafın, emeklilik için gerekli prim gün sayısının SGK'lılarla eşitlenmesi öngörülmekte, Bağ-Kur'lular 9 bin prim günü yerine 7 bin 200 günde emekli olabilmeleri amaçlanmakta yapılacak düzenlemeyle iki sigorta kolu arasındaki 1800 günlük süre farkı kaldırılarak emeklilik için gerekli prim süresi eşitlenmiş olmaktadır.
Yapılacak düzenlemeyle norm birliği sağlanarak tüm çalışanlar eşit zamanda emekli olabilecekleri bir yasal düzenleme hakkında kanun teklifi hazırlanmıştır.
Teklifin verilmesinin üzerinden 9 gün geçti ve teklifin son durumu TBMM sisteminde komisyonda olarak belirtiliyor. Uzun zamandır prim ve yaşta düzenleme yapılmasını bekleyen Bağ-Kur mağdurları kanun teklifinin sunulmasının ardından umutlanırken Meclis'in teklifi kabul etmesini talep ediyor.
Staj ve çıraklık sigortası başlangıç sayılacak mı?
Mevcut ekonomik şartlarda geçim sıkıntısı yaşayan staj ve çıraklık mağdurları sigortalarının emeklilikte bağlayıcı sayılmaması nedeniyle emekli olamıyor. Uzun yıllarca çalışan staj ve çıraklık mağdurları emeklilik haklarının resmen gasp edildiğini belirterek adalet istiyor.
Staj ve çıraklık mağdurları fiilen çalıştıkları ve sigorta kayıtları ile e-Devlet'te açıkca görünen ilk işe giriş tarihinin emeklilik hesabının yapıldığı sigorta başlangıcı sayılmasını talep ediyor. Staj ve çıraklık mağdurları daha fazla seçim vaatlerine konu olmadan mağduriyetlerinin çözüme kavuşmasını ve sigortalarının emeklilikte bağlayıcı sayılmasını talep ediyor.
Çalışma günlerini belgeli bir şekilde kanıtlayan staj ve çıraklık mağdurları dönemin değişmesiyle tüm haklarını bir anda kaybetti. Emeklilik şartlarını doldurmalarına rağmen sigortalarının başlangıç sayılmaması nedeniyle emekli olamayan staj ve çıraklık mağdurları bir an önce emeklilik hakkına kavuşmak isterken gözünü kulağını yetkililerden yapılacak açıklama çevirdi.
Staj ve çıraklık mağdurları için çalışma yapılacak mı?
Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, ülkemize çırak okuluna ya da liselerin staj dönemlerinde meslek okullarından staja giden kişilere sigorta girişleri yapılarak sigorta kartı verildiğini ancak emeklilikte bunun hiçbir işe yaramadığını söyledi. Erdursun, okulların bu kişiler adına sadece yüzde 1 iş kazası meslek hastalığı primi yatırdığını, tüm kollara tabii prim yatırılmadığı için emeklilikte bir işe yaramadığını da vurguladı.
EYT'den yararlanamayan staj ve çırak mağdurları için hükümetin bir çalışması olmadığını ifade eden Erdursun, "Bu durumda olan kişileri böyle gereksiz yere umutlandırmakta uygun olmaz. Şu anda hükümetin Torba Yasa çalışmasının içerisinde stajyerlerin ve çırakların mağduriyeti yok ama biz Torba Yasa’nın içindekiler için kesin şu vardır, bu vardır diyemeyiz ama aldığımız bilgilere göre, daha çok BAĞ-KUR-Kur ya da ev hanımlarının eksik günlerini tamamlarken ödeyecekleri primlerde bir miktar indirim, emekli aylıklarına en düşük emekli aylıklarına bir miktar seyyanen artış gibi durumlar şu anda Torba Yasa’da görüşülen, konuşulan durumlar. Maalesef stajyerlerin ve çırakların durumu gündemde değil" dedi.
Bursa Staj ve Çıraklık Mağdurları Federasyonu'nun düzenlediği etkinlikte konuşan Sosyal Güvenlik Uzmanı Ali Duman ise ekim ayında Meclis açılır açılmaz bu sorunun ortadan kaldırılacağını umduğunu belirtti.
Emeklilik mağduriyetlerine hakim iki uzmanın bu kadar farklı düşüncelere sahip olması staj ve çıraklık mağdurlarını şaşırtırken gözler yine son kararı verecek olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a çevrildi. Staj ve çıraklık mağdurları en kısa sürede Torba Yasa ile emeklilik haklarına kavuşmak için Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan bir adım atılmasını talep ediyor.
Staj ve çıraklığın sigorta başlangıcı sayılması Meclis'te!
Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, 09.08.2023 tarihinde staj ve çıraklık başlangıç tarihinin sigorta başlangıcı sayılması talebine ilişkin yazılı soru önergesinde bulundu.
Gergerlioğlu'nun önergesinde şu ifadelere yer verildi:
Basında yer alan bilgide :" Kocaeli Staj ve Çıraklık Mağdurları Dernek Başkanı Ersin Akengin açıklamasında şu ifadelere yer verdi: Biz stajyer ve çıraklar olarak kandırılmış çocuklarız. Staj ve çıraklık başlangıçlarımızda hocalarımız tarafından elimize sigorta kartı verilip hayırlı olsun sigortanız başladı diyip yaşıtlarınızdan daha önce emekli olacaksınız denilerek yıllarca o sigorta numarasını kullandık. Şimdi o sigorta numarasının emeklilikte bir işe yaramadığını görüyoruz. Bizler çalışma şartlarının tamamını uyguladık. Maaş aldık, sigorta numaramız vardı, mesai giriş çıkış saatlerinde kart basıp işçi gibi çalıştık. Bizler eğer kandırılmasaydık sigortamızı kendimiz yaptırırdık. Yaşıtım olan ve düz liseye giden arkadaşın sigortasını babası ödedi, EYT'den emekli oldu. Bizim sigortamızı devlet ödedi emekli olamıyoruz. Gurbetçi meslek lisesi stajını Almanya'da yapıyor ve staj sigortasını Türkiye'de sigorta başlangıcı yaptırıyor. Türkiye'de yapılan staj ve çıraklık sigortasının da SGK başlangıcı olmasını bekliyoruz." ifadeleri yer almıştır.
Bu bağlamda;
1- Yukarıda bahsi geçen iddialar doğru mudur?
2- Çıraklık ve staj dönemlerinde sigortaları başlatılmasına rağmen bu sigortalar yok sayılarak vatandaşlar neden mağdur edilmiştir?
3- Yurt dışında yaşayıp meslek lisesi stajını yurt dışında yapan kişilerin staj sigortasını Türkiye'de sigorta başlangıcı yaptırdığı iddiası doğru mudur? Eğer iddia doğru ise yurt dışında staj yapan biri Türkiye'de emekli olabilirken Türkiye'de staj yapanın emekli olamama sebepleri nelerdir?
4- Staj ve çıraklık mağdurlarının sorunlarının çözülmesi amacıyla bakanlığınızın yapmış olduğu çalışmalar var mıdır? Varsa bunlar nelerdir?
5- Soru önergesi verildiği tarih itibariyle Kocaeli'de staj ve çıraklık sigortası mağduru olan kişi sayısı kaçtır?
Gergerlioğlu'nun önergesinin Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'a sunulmasının ardından neredeyse iki ay geçti. Ancak Bakan Işıkhan, önergeye olumlu ya da olumsuz bir cevap vermedi. Önergenin cevaplanma süresi 15 günken Bakan Işıkhan'ın bu sessizliği staj ve çıraklık mağdurlarını daha büyük beklentiye soktu.
Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'ın önergeye olumlu bir cevap vermesini bekleyen staj ve çıraklık mağdurları emeklilik haklarına kavuşmak için gün sayıyor. Birçok mecrada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Bakan Vedat Işıkhan'a seslenen staj ve çıraklık mağdurları yaşanılan haksızlığın son bulmasını ve emeklilik sistemindeki adaletsizliğin giderilmesini talep ediyor.
Torba Yasa ne zaman çıkacak?
Yeni torba yasa maddeleri ve içeriği merak konusu olmaya devam ediyor. 2. yeni torba yasanın TBMM'de görüşülmesi sonrasında Resmi Gazete'de yayımlanması bekleniyor. Meclis'in açılmasının ardından Kabine Toplantısı gerçekleştirildi. Ancak uzun zamandır çözülmeyi bekleyen Bağ-Kur, kademeli emeklilik, staj ve çıraklık mağduriyetleri hakkında bir açıklama yapılmadı. İsrail-Filistin savaşı gündeme damga vurmuşken Meclis görüşmeleri de başladı. Fakat uzun zamandır birçok mağduriyetin çözümü olarak beklenen Torba Yasa'nın ne zaman çıkacağına dair bir açıklama yapılmadı.
Henüz TBMM Başkanlığı'na torba yasa teklifi sunulmadı. Ancak kulislerden edinilen bilgiye göre önümüzdeki günlerde torba yasa teklifinin TBMM'ye sunulması bekleniyor.
Torba Yasa'da neler olacak?
Ekonomi uzmanlarına göre, Meclis'in açılmasının ardından gündeme gelecek Torba Yasa'da staj-çıraklık sigortası, Bağ-Kur tescil ve ihya, kademeli emeklilik meselesi de bulunacak. Emeklilik sistemindeki sorunların tam olarak çözülüp çözülmeyeceği bilinmezken yüz binlerce vatandaş adil ve eşit bir emeklilik sistemi talep ediyor.
Meclis açılır açılmaz önceliğin seçim öncesi vaatlere verileceğini, EYT'de ikinci perde olarak tanımlanan düzenlemenin de AK Parti'nin Meclis'e sunacağı ilk torba kanun teklifi içerisinde yer alması bekleniyor.
Yaklaşık 4.5 milyon EYT’linin sadece 1 milyon 800 bini emeklilik hakkında kavuşmuşken staj-çıraklık sigortası, kademeli emeklilik, Bağ-Kur tescili ve ihya nedeniyle emekli olamayan vatandaşların mağdur edilmeyeceği ve yeni Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan Vedat Işıkhan'ın çalışmaları neticesinde Torba Yasa'yla çözüme kavuşturulması bekleniyor.
