Alpha-gal sendromu, “galaktoz-alfa-1,3-galaktoz” adlı şeker molekülünden adını alıyor. Bu molekül, inek, domuz, tavşan, geyik gibi memelilerin dokularında bulunurken, insanlarda doğal olarak yer almıyor. Kenenin ısırığı sırasında salyasındaki bu şeker molekülü kana karışıyor. Bağışıklık sistemi, bu yabancı molekülü tehdit olarak algılayıp antikor üretmeye başlıyor. Ardından et ya da süt ürünleri tüketildiğinde bağışıklık sistemi moleküle karşı alerjik tepki veriyor.
Sciencealert’ın bildirdiğine göre, alpha-gal sendromu genellikle “kırmızı et alerjisi” olarak anılsa da sadece ete bağlı kalmıyor. Süt, peynir, jelatin, bazı ilaçlar (örneğin heparin) ve hatta bazı kişisel bakım ürünleri bile alerjiye yol açabiliyor.
Alpha-gal sendromu belirtileri
Alpha-gal sendromunun semptomları, kene ısırığından 1 ila 3 ay sonra ortaya çıkabiliyor. Et veya süt ürünlerinin tüketilmesinden 2 ila 6 saat sonra ise şu belirtiler görülebiliyor:
- Şiddetli kaşıntı ve cilt döküntüsü
- Karın ağrısı, mide bulantısı ve ishal
- Ağız, yüz veya boğazda şişme
- Hayati tehlike oluşturabilecek anafilaktik şok
ABD’de yapılan bir araştırmada doktorların yüzde 42’sinin bu sendromdan habersiz olduğu tespit edildi.
Alpha-gal Sendromunu Yayan Keneler Hangileri?
En çok bilinen taşıyıcı, ABD güneydoğusunda yaygın “yalnız yıldız kenesi” (lone star tick). Ancak araştırmalar, Avrupa dahil altı kıtada farklı kene türlerinin de bu hastalığı bulaştırabileceğini ortaya koydu:
- Siyah bacaklı geyik kenesi (Lyme hastalığını da taşır)
- Kentsel parklarda ve bahçelerde bile görülebilir
Kene ısırığı sırasında kana geçen alpha-gal molekülü bağışıklık sistemini tetikliyor.
Hastalığın Yayılma Nedenleri
- Kene nüfusunun artması
- İnsanların doğa aktiviteleri nedeniyle daha fazla risk altında olması
- İklim değişikliği ve artan geyik sayısıyla kenelerin yayılım alanlarının genişlemesi
Notre Dame Üniversitesi Parazitoloji Uzmanı Prof. Lee Rafuse Haines, “Başlangıçta sadece ABD güneydoğusunda görülen bu alerji, artık altı kıtada tespit ediliyor” diyor.
Alpha-gal Sendromunda Tedavi ve Korunma Yolları
Şu an için kesin bir tedavi bulunmamakla birlikte:
- Et, süt ve jelatin içeren hayvansal ürünlerden kaçınılmalı
- Yeni kene ısırıklarından korunmak zorunlu
- Ağır vakalar için EpiPen taşıması tavsiye ediliyor
- Besin etiketlerindeki “alpha-gal içerebilir” uyarılarına dikkat edilmeli
Bazı hastalarda, tetikleyicilerden uzun süre uzak kalındığında alerji azalabiliyor. Hangi bireylerin bu alerjiyi geliştirdiği hala tam bilinmiyor. Kenenin salyasındaki hangi bileşenlerin tetikleyici olduğu araştırılıyor. Bazı kişilerde ciddi reaksiyonlar olurken, bazılarında neden semptom gelişmediği belirsizliğini koruyor. Bilim insanları önümüzdeki on yıl içinde alpha-gal sendromunun teşhis, tedavi ve önlenmesinde önemli ilerlemeler bekliyor.
Kene Isırığını Önlemek İçin Pratik Öneriler
- Doğada uzun kollu giysiler ve pantolonlar giymek
- Yürüyüş sırasında vücudu sık sık kontrol etmek
- DEET içeren kene kovucular kullanmak
- Evcil hayvanları düzenli olarak keneye karşı muayene etmek
Et veya süt ürünleri tükettikten sonra gecikmeli alerjik tepkiler yaşanıyorsa mutlaka uzman kontrolünden geçmek ve alpha-gal testi yaptırmak gerekiyor.
