ABD’nin İran’a yönelik askeri operasyonunda kullanılan B-2 Spirit hayalet bombardıman uçağı, son günlerde uluslararası gündemin en çok konuşulan askeri teknolojileri arasında yer alıyor. Radar sistemlerine yakalanmayan, gizlilik teknolojisi ve uçan kanat tasarımı ile öne çıkan B-2 Spirit, 11 bin kilometreyi aşan menzili ve yüksek stratejik kapasitesiyle askeri havacılığın zirvesi olarak kabul ediliyor.
Ancak bu teknolojik gelişme, akıllara Türkiye'nin 80 yıl önce geliştirmeye çalıştığı ve büyük ölçüde unutulmuş bir projeyi getiriyor: THK-13 uçan kanat planörü.
1940’lı Yıllarda Geliştirilen Yerli ve Milli Bir Havacılık Vizyonu
1940’ların sonunda, Türk mühendis Yavuz Kansu öncülüğündeki bir ekip, dönemin imkânlarıyla oldukça yenilikçi bir hava aracı geliştirme çalışmalarına başladı. Proje, düşük maliyetli, aerodinamik açıdan verimli ve tamamen yerli üretim bir uçan kanat tasarımını hedefliyordu.
THK-13, ahşap ve kumaş malzemelerden üretildi. Tek parça kanat formunda tasarlanmış bu araç, planör yapısıyla dikkat çekiyordu. Kokpit kısmı açık olan THK-13, motoru bulunmadığı için bir başka uçak tarafından havalanmaya çekiliyor ve havada süzülerek uçuyordu.
Rüzgar Tüneli Yoktu, Yaratıcı Test Yöntemi Kullanıldı
Dönemin sınırlı teknolojik altyapısı nedeniyle, rüzgar tüneli testi yapma imkânı bulunmuyordu. Bu nedenle mühendisler, THK-13’ün 1/10 ölçekli modelini bir başka uçağın üstüne monte ederek aerodinamik performansını gözlemledi. Bu yöntem, yalnızca Türkiye için değil, küresel havacılık tarihinde de oldukça yaratıcı ve öncü bir yaklaşım olarak dikkat çekti.
İlk Uçuşlar ve Teknik Zorluklar
Prototipin ilk uçuş testleri 1948 yılında yapıldı. Türkiye'nin o dönemki havacılık tutkusunu ve teknik cesaretini yansıtan bu denemeler, büyük bir ilgiyle takip edildi. Ancak karşılaşılan teknik problemler ve bazı testlerde yaşanan kazalar nedeniyle proje rafa kaldırıldı.
Yine de THK-13, Türkiye’nin havacılık mühendisliğine olan ilgisini ve kendi teknolojisini üretme vizyonunu açıkça ortaya koydu.
THK-13’ten Günümüze Uzanan Havacılık Hamlesi
Bugün Bayraktar TB2, ANKA-3, HÜRJET ve KIZILELMA gibi projelerle savunma sanayiinde önemli adımlar atan Türkiye, aslında havacılık alanındaki bu yerli atılımın temellerini onlarca yıl önce atmıştı. THK-13, doğrudan silahlı bir platform olmasa da, yerli hava aracı geliştirme sürecinin ilk örneklerinden biri olarak tarihi bir rol üstleniyor.
