Harvard, yabancı öğrenci alımının yaklaşık beşte birini Çin vatandaşlarının oluşturduğunu belirtti. Cambridge, Massachusetts’te bulunan üniversitenin açtığı dava üzerine bir yargıç, Cuma günü bu kararı geçici olarak engelledi.
Çin hükümetinin Harvard’daki etkisine ilişkin endişeler uzun süredir tartışma konusu. Birçok Cumhuriyetçi ABD’li milletvekili, Çin’in ABD’nin ileri teknolojisine erişim sağlamak, güvenlik yasalarını aşmak ve kendisine yönelik eleştirileri bastırmak için Harvard’ı manipüle ettiğini iddia ediyor. Bir Beyaz Saray yetkilisi, Cuma günü Reuters’e yaptığı açıklamada, “Harvard çok uzun süredir Çin Komünist Partisi’nin kendisini istismar etmesine izin verdi” dedi. Okulun, kampüs içindeki ÇKP destekli kanunsuz faaliyetlere göz yumduğu da öne sürüldü.
Harvard: Bu İptal, İfade Özgürlüğünün İhlalidir
Harvard yönetimi ise iptalin, okulun “algılanan bakış açısı” nedeniyle bir ceza olduğunu savundu. Ayrıca bunun, ABD Anayasası’nın Birinci Değişikliği ile güvence altına alınan ifade özgürlüğü hakkını ihlal ettiğini belirtti. Harvard’ın Çin’le araştırma ortaklıkları ve Çin odaklı akademik merkezleri içeren bağlantıları uzun zamandır devam ediyor. Bu bağlar, okula hem mali destek hem de uluslararası alanda nüfuz sağladı.
Çin ile Harvard arasındaki bağlantılar zaman zaman kamuoyunun dikkatini çekti. Örneğin, 2014 yılında Hong Kong merkezli Çin-Amerika Birleşik Devletleri Değişim Vakfı üyesi Ronnie Chan tarafından Harvard’a 350 milyon dolarlık bir bağış yapıldı. Bu bağış, okulun halk sağlığı fakültesine Ronnie Chan’in babası T.H. Chan’in adının verilmesini sağladı. ABD yasalarına göre yabancı bir kuruluş olan bu vakıf için çalışan ABD’li lobicilerin faaliyetlerini hükümete bildirmesi gerekiyor.
Sincan Eğitim Programı Tartışmaları Nasıl Başladı?
Trump yönetimi ve bazı milletvekilleri, Harvard’ın Çin bağlantılarına dair başka endişeler de dile getirdi. 2020’den sonra Harvard, Çin’in Sincan Üretim ve İnşaat Birliği (XPCC) yetkililerine halk sağlığı eğitimi verdi. O yıl ABD, XPCC’yi Uygurlara ve diğer Müslüman etnik gruplara yönelik insan hakları ihlallerine karıştığı gerekçesiyle yaptırımlarla hedef aldı. İç Güvenlik Bakanlığı, Harvard’ın XPCC ile bu angajmanlarının “2024’e kadar” devam ettiğini belirtti. Çin ise Sincan’da insan hakları ihlali yaptığı iddialarını şiddetle reddediyor. Hem Trump hem de Biden yönetimleri Pekin’in Sincan’daki politikalarını “soykırım” olarak nitelendiriyor.
Harvard’da Çinli Öğrencilerin Varlığı Ne Anlama Geliyor?
Washington’daki Çin Büyükelçiliği, “Çin ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki eğitim değişimleri ve iş birliği karşılıklı olarak faydalıdır ve damgalanmamalıdır” açıklamasını yaptı. Harvard’da Çinli öğrencilerin bulunması ve üniversitenin bu ülkeyle olan bağlantıları, yanlış yapıldığının kanıtı olarak görülmedi. Ancak bu ilişkilerin karmaşıklığı ve şeffaf olmaması, eleştirileri ve dikkatleri üzerine çekmeye devam ediyor.
Eski Harvard Profesörü Charles Lieber, Çin’le bağları hakkında federal araştırmalara yalan söylemekten 2021’de mahkum oldu. Bu dava, Trump yönetiminin Çin Girişimi adlı programı kapsamında başlatılmıştı. Lieber, nisan ayında Çin’de tam zamanlı profesör olarak yeni bir görev üstlendi. Çin Girişimi, bilimsel iş birliğini azaltan ve ırksal profillemeye yol açtığı yönündeki eleştiriler nedeniyle Biden yönetimi tarafından durduruldu.
Her iki partiden ABD’li milletvekilleri, Çin bağlantılı öğrenci derneklerinin siyasi faaliyetleri izleme çabalarından endişe duyuyor. Nisan 2024’te Harvard’lı bir öğrenci aktivist, Çin Büyükelçisi Xie Feng’in konuşmasını böldüğü için Çinli bir değişim öğrencisi tarafından fiziksel olarak etkinlikten çıkarıldı.
Trump Dönemi Harvard Baskısı Nasıl Şekillendi?
Trump yönetiminin ikinci döneminde Harvard üzerindeki baskı daha da arttı. Eğitim Bakanlığı, Nisan ayında yabancı kaynaklı büyük hediyeler ve sözleşmelerle ilgili kayıtların eksik ve yanlış beyan edildiğini belirterek üniversiteden tam kayıt sunmasını istedi. Trump yönetiminin Harvard’a karşı adımları, bazı Çin uzmanlarının endişelerini de beraberinde getirdi.
Çin’den ABD’ye öğrenci olarak gelen insan hakları araştırmacısı Yaqiu Wang, Trump yönetiminin yabancı öğrencilere yasak getirme hamlesinin “tamamen ters etki yarattığını” söyledi. Wang, “Çin hükümetinin muhalifleri susturma çabalarına ilişkin kaygılar son derece meşru ve ayrıca casusluk kaygıları da meşru. Ancak bunu sadece Çinli öğrencileri değil, tüm yabancı öğrencileri de yasaklayarak çözmeye çalışmak doğru değil” dedi.
Kaynak: Reuters
